Fetal Alkohol Syndrome (FAS) jest to zespół nieprawidłowości, stwierdzany u niektórych matek spożywających alkohol w okresie ciąży. Następuje on w wyniku picia alkoholu przez kobiety ciężarne. Wówczas alkohol przenika przez łożysko i jest wchłaniany w całości przez dziecko, uszkadzając płód nieodwracalnie, nawet wtedy kiedy matka tego nie odczuwa. Zespół alkoholowy płodu (FAS) wiąże się z fizycznymi, umysłowymi i behawioralnymi anormalnościami. Jedyną przyczyną występowania FAS jest spożywanie alkoholu przez kobietę w ciąży. Przyszłam matka spożywając alkohol dostarcza go swojemu dziecku. Alkohol przenika przez łożysko i po 40 minutach jego stężenie u płodu jest zbliżone do stężenia alkoholu przez łożysko we krwi matki. W tym czasie alkohol krążący w organizmie dziecka może nieodwracalnie uszkadzać przede wszystkim jego mózg oraz powodować powstanie innych defektów i zaburzeń. Rodzaj i rozmiar uszkodzeń uzależniony jest od okresu ciąży, w którym matka spożywa alkohol.
I trymestr ciąży- spożywanie alkoholu może między innymi prowadzić do uszkodzenia mózgu, osłabia rozwój komórek, może uszkadzać serce, nerki, oczy, uszy,prowadzić do deformacji twarzy;
II trymestr ciąży- spożywanie alkoholu osłabia rozwój mózgu, uszkadza mięśnie, skórę, gruczoły, kości;
III trymestr ciąży- spożywanie alkoholu osłabia rozwój mózgu i płuc, prowadzi do zaburzeń rozwoju wzrostu
Już kieliszek niskoprocentowego alkoholu powoduje w organizmie płodu więcej szkód, niż inne substancje łącznie z marihuaną, heroiną i kokainą. Efekty spożywania alkoholu w ciąży są niezmiernie groźne, od obniżonego IQ, poprzez zaburzenia koncentracji, wad serca i mózgu aż do śmierci włącznie. Wiele dzieci doświadcza poważnych zaburzeń zachowania i funkcjonowania społecznego, które trwają całe życie.
Współczesne badania wskazują, że uszkadzający wpływ alkoholu zaczyna się już od komórki. W rozwijającym się mózgu alkohol doprowadza do śmierci komórek. Może również uszkodzić komórki glejowe, w tym astrocyty ( podobnie jak inne komórki glejowe, otaczają neurony, czyli komórki nerwowe oraz pośredniczą w wymianie substancji i odżywianiu pomiędzy komórkami nerwowymi a krwią.), zaburzyć migrację i dojrzewanie neuronów. Badania wykonane nowoczesnymi technikami komputerowymi wykazuję, że zarówno w obrazie pełnego FAS, jak i jego niepełnych odmian obserwuje się mikrocefalię, tzn. małogłowie, zmiany w budowie, kształcie spoidła wielkiego, aż do jego zaniku, zmiany w budowie jąder ogoniastych. Uszkodzenia dotyczą też móżdżku, który może być pomniejszony, a zwłaszcza robaka móżdżku.
Fizyczne właściwości FAS i FAE
- Wady wzrostu:
- niska waga urodzeniowa;
- mała waga w stosunku do wieku;
- mała głowa;
- niedobór wzrostu;
- zaburzenia rozwojowe.
- Deformacje twarzy:
- małe, szeroko rozstawione oczy;
- skrócone szpary powiekowe;
- opadające powieki;
- krótkowzroczność;
- zez;
- krótki zadarty nos;
- brak rynienki podnosowej;
- brak czerwieni wargowej;
- spłaszczony środek twarzy;
- słabo rozwinięta szczęka;
- duże lub źle ukształtowane uszy;
- wąskie czoło.
- Inne pojawiające się zaburzenia:
- niepowodzenia w prosperowaniu;
- nierozwinięte paznokcie u rąk i nóg;
- krótka szyja;
- słaba koordynacja wzrokowo- ruchowa;
- problemy ze słuchem;
- anormalności stawów i kości.
Zaburzenia w rozwoju języka i komunikacji
U dzieci z FAS występują również problemy z rozwojem języka. U małych dzieci obserwujemy znacząco opóźniony rozwój mowy. To, co odróżnia dzieci z FAS od ich rówieśników, to trudności w używaniu języka w bardziej skomplikowanych kontekstach społecznych. Brakuje im kluczy zdolności komunikacyjnych, które pozwalają im włączyć się do grupy rówieśniczej i utrzymać te relacje. Mają kłopoty z rozumieniem metafor i emocjonalnych kontekstów języka. Nie potrafią nazwać emocji, które przeżywają.
Pozajęzykowe trudności w porozumiewaniu się, takie jak: trudności ze zrozumieniem kontekstu wypowiedzi, tonu, melodii czy ukrytych znaczeń pozawerbalnych, są związane z uszkodzeniem prawej półkuli. U osób z uszkodzeniami prawopółkulowymi obserwujemy zakłócenia związane ze stosowaniem prawidłowej intonacji podczas mówienia oraz niemożność wyrażania uczuć. Właśnie z powodu trudności z prozodią językową dzieci z FAS opisywane są jako dzieci mające trudności z empatią i wyrażaniem własnych uczuć. Prawa półkula pełni również istotną rolę w innych aspektach mowy, np. osoby z uszkodzeniami prawostronnymi rozumieją w sposób dosłowny słowa, wypowiedzi i rysunki. Nie potrafią podać właściwego zakończenia dowcipu. Są to zdolności potrzebne do właściwej komunikacji z innymi. Te właśnie problemy są udziałem dzieci z FAS
Bibliografia:
- Teresa Jadczak- Szumiło: Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD. Studium przypadku. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Warszawa 2008r
- Danuta Hryniewicz: Specyfika pomocy psychologiczno- pedagogicznej dzieciom z FAS. Państwowa Agencja Rozwoju Problemów Alkoholowych. Warszawa 2007
- Teresa Jadczak- Szumiło, Katarzyna Kałamajska- Liszcz: Biorę odpowiedzialność. Parpamedia. Warszawa 2009