Prawidłowe zdiagnozowanie zespołu Aspergera u dzieci, do tej pory jest problemem dla wielu specjalistów. Jednocześnie tylko, szybkie postawienie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie terapii daje dziecku szanse na satysfakcjonujące funkcjonowanie w środowisku społecznym. Jest to bardzo trudne ponieważ rozwój dziecka z zespołem Aspergera w około trzech pierwszych lat życia wcale nie musi różnić się znacząco od swoich zdrowych rówieśników.
Zdarza się również, że dziecko z zespołem Aspergera otrzymuje mylną diagnozę, lub jego zachowania w ogóle nie są kojarzone z chorobą. Postrzegane jest natomiast w swoim otoczeniu jako niegrzeczne, źle wychowane, niechętne do współpracy itd. Nie ułatwiający prawidłowej diagnozy jest również fakt, iż dzieci z zespołem Aspergera nie mają żadnych cech fizycznych wskazujących bezpośrednio na ten deficyt. Dzieci takie bardzo często też uczą się szybko mówić i używają pięknego, wysublimowanego języka do komunikowania swoich potrzeb i zainteresowań. Od wczesnego wieku mają niesamowite pasje, które zgłębiają bez reszty, stając się specjalistami w danej dziedzinie już w wieku przedszkolnym. Pasje te bardzo często związane są z elektroniką, techniką, biologią, geografią, matematyką, a także innymi dziedzinami nauki. Dzieci z ZA nie przepadają za bajkami, o wiele częściej wolą studiować encyklopedię czy oglądać programy popularnonaukowe. Zainteresowane bardziej literami i cyframi niż kontaktami z innymi dziećmi, szybciej od rówieśników uczą się czytać i liczyć. Te umiejętności sprawiają, że rodzice nie mają podstaw do zmartwień i nie szukają pomocy, wręcz przeciwnie, często są dumni, że mają tak zdolne dziecko.
Zazwyczaj problemy zaczynają pojawiać się gdy dziecko znajdzie się wśród rówieśników. Już od najmłodszych lat można zauważyć, że dzieci z ZA mają słabsze umiejętności interpersonalne, wykazują trudności w zabawie z innymi dziećmi, często objawia się również tendencja do narzucania innym swojej woli. Bywa, że z tego powodu od małego są odrzucane i nierozumiane przez rówieśników. Rodzice zauważają również trudności z dostosowaniem się do zasad i nieumiejętność w dopasowaniu zachowania do sytuacji społecznej, skarżą się na trudność w wytłumaczeniu dziecku, że nie można komentować wyglądu innych osób, zwłaszcza na głos i to w komunikacji miejskiej lub nie należy dopowiadać swoich uwag w czasie mszy w kościele, czy też „wchodzić na ołtarz, aby księdzu odprawiającemu Mszę pokazywać wypadniętego mleczaka”. Dopiero takie zachowania zaczynają budzić niepokój. Otoczenie im dziecko starsze tym częściej zwraca uwag na nietypowe zachowania w środowisku, brak umiejętności nawiązania i prowadzenia satysfakcjonującej konwersacji, niewłaściwe odczytywania społecznych wskazówek itp..
U dzieci z tym zaburzeniem również komunikacja pozawerbalna jest odmienna od ogólnie przyjętych zasad, charakteryzują się one bowiem ubogą mimiką twarzy, ograniczoną umiejętnością używania gestów, nieprawidłową ekspresją, oraz zaburzonym kontaktem wzrokowym.
Z racji tego, że dzieci z zespołem Aspergera mają problem z właściwym interpretowaniem sygnałów pozawerbalnych nie znają i nie rozumieją zasad współżycia społecznego, częstym jest, że urażą kogoś swoją „szczerością” powiedzą coś co może wprawić w zakłopotanie, zdziwienie rozmówce. Potrafią, nie zważając na miejsce w którym się znajdują skomentować dana sytuacje w sposób kłopotliwy zarówno dla rodziców jak i otoczenia. Rówieśnicy czując, że zachowanie odbiega od normy unikają kontaktu z zaburzonym drwią z deficytu nie rozumiejąc powagi sytuacji.
Również osoby dotknięte powyższym zespołem nie widzą specjalnej potrzeby w nawiązywaniu jakiejkolwiek emocjonalnej więzi z drugim człowiekiem. Często są postrzegane jako egocentryczne, skoncentrowanie jedynie na sobie i na zaspokojeniu własnych potrzeb interpersonalnych. Zabawa z nimi jest możliwa jedynie na ich zasadach, a jeżeli nie mogą w pełni kontrolować sytuacji np. otoczenie buntuje się przed udziałem w narzuconej zabawie, wtedy izolują się.
W związku z tym, że osoby dotknięte zespołem Aspergera mają ogólny problem w nawiązywaniu przyjaźni, często z własnej inicjatywy spędzają czas samotnie
nie czują się przynależnością do żadnej grupy społecznej nie czeszą ich więc sukcesy szkoły do której chodzą, czy drużyny w jakiej graja. Nie chcą brać udziału w żadnych grach zespołowych, sprawiają wrażenie odizolowanych, momentami zadufanych w sobie, czy po prostu „rozpuszczonych” .
ZA jest zaburzeniem trudnym, stawiającym przed nie tylko przed dzieckiem, i rodzicem ale również całym otoczeniem ciągłe wyzwania. Mając w swym środowisku dziecko z tego typu deficytem należy przede wszystkim próbować zrozumieć. Ich zachowaniem często kieruje niesamowita logika, a nam niekiedy brakuje po prostu klucza do jej zrozumienia. Codzienny kontakt z dziećmi ZA można bowiem śmiało nazwać ciągłą podróżą po różnych zakamarkach niezrozumiałego umysłu pokazującego zupełnie odmienną stronę otaczającej nas rzeczywistości.
Bibliografia:
- Budzińska Anna, Marta Wójcik „Księga Pytań i Odpowiedzi. Zespół Aspergera” Gdańsk 2010
Strony internetowe:
- http://togethermagazyn.pl/jak-to-jest-z-zespolem-aspergera/
- http://niegrzecznedzieci.org.pl/asperger/