Zabawa towarzyszy człowiekowi od najwcześniejszego okresu jego rozwoju osobniczego. Uważa się, że obok pracy i nauki jest ona jednym z podstawowych przejawów działalności człowieka i łączy się często z innym istotnym elementem życia ludzkiego – z wypoczynkiem. Już od dawna ważną rolę przypisywano zabawie jako głównej formie aktywności ruchowej, zwłaszcza w odniesieniu do dzieci młodszych. Współcześni psycholodzy i pedagodzy zgodnie podkreślają znaczenie zabawy w także życiu dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych. Przez pojęcie zabawy najczęściej rozumie się spontaniczną, dobrowolną działalność człowieka, której zwykle towarzyszy uczucie zadowolenia, przyjemności i radości.
Zabawa jest charakterystyczną dominującą formą aktywności dziecka zarówno zdrowego i rozwijającego się prawidłowo, jak i dziecka niepełnosprawnego fizycznie lub upośledzonego umysłowo. Ponieważ zabawa jest zgodna z psychofizyczną strukturą dziecka w wieku przedszkolnym, toteż owa aktywność ma istotny wpływ na rozwój psychomotoryczny, percepcyjny, intelektualny oraz estetyczny kilkulatka, a nadto daje mu możliwość samodzielnego podejmowania i rozwiązywania różnorodnych zadań.
Wiele dzieci w młodszym wieku wykazuje określone dysfunkcje rozwojowe i konieczne jest podjęcie oddziaływań terapeutycznych, które przyczyniają się do zapobiegania niepowodzeniom szkolnym. Jednym ze sposobów tych działań, jest zabawa. Wspaniałe właściwości zabawy, to że w zabawie konieczna jest aktywność, że zabawa rozwija inicjatywę i samodzielność, że nie stawia żadnych granic, że zabawa wyzwala indywidualne rozwiązania można wykorzystać w pracy korekcyjno-stymulującej mającej na celu pomoc dziecku w pokonywaniu trudności szkolnych.
W pracy z dziećmi z deficytami rozwojowymi zabawa jest nieocenioną i sprawdzoną metodą działania. Ważny jest dobór zabaw służących doskonaleniu różnych sprawności i umiejętności.
Gry i zabawy:
- udoskonalają myślenie dziecka, uwagę, pamięć, spostrzegawczość, refleks i wyobraźnię twórczą,
- wzbogacają skalę przeżyć i przyczyniają się do harmonijnego rozwoju,
- pozwalają wspomagać rozwój funkcji słuchowych wzbogacać mowę, doskonalić percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-ruchową,
- rozwijają ogólną sprawność motoryczną,
- rozładowują napięcie i emocje, zmniejszają stany frustracji,
- przyczyniają się do powstawania pozytywnych cech społecznych dziecka,
- kształtują poczucie przyjaźni i solidarności, uczą tolerancji w stosunku do innych dzieci,
- przyzwyczajają dzieci do współpracy w zespole, przestrzegania reguł i norm.
Wielu współczesnych pedagogów dostrzega w grach i zabawach istotny czynnik stymulujący rozwój zdolności poznawczych dziecka, wyzwalający jego twórczą aktywność, wdrażający do samodzielnego myślenia, do samokontroli , samooceny i samokształcenia. Właściwe, dobrze przygotowane oraz interesująco zrealizowane zajęcia, będące często rodzajem swoistej gimnastyki intelektualnej, stanowią bez wątpienia jedną z atrakcyjniejszych form spędzania wolnego czasu zarówno przez dzieci, młodzież jak i osoby dorosłe.
Gry i zabawy mają wiele zalet, są bowiem nie tylko źródłem radości i relaksu, ale również działają wszechstronnie, stymulując rozwój dziecka (jego myślenie, koncentrację, pamięć, mowę, itp.), sprzyjają ponadto kształtowaniu ważnych cech charakteru, uczą przezwyciężania trudności, doskonalą umiejętności dążenia do celu, panowania nad emocjami. Taka forma zajęć jest silnym czynnikiem integrującym, ponieważ zacieśnia stosunki koleżeńskie, ułatwia kontakt dziecka z nauczyciele, opiekunem czy wychowawcą .
Zabawa posiada ogromną moc, pełni wobec dziecka wszystkie podstawowe funkcje, a najistotniejsze jest to, że zabawę można wpleść w każdą podstawę programową.
Bibliografia:
- Duraj-Nowakowska K., Muchacka B., Funkcje zabaw w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Kraków 1998.
- Nawara U., Nawara H., Gry i zabawy integracyjne, Wrocław 2003.