Blog

Język migany i system językowo – migowy

Od kilkudziesięciu lat w wielu krajach świata, w tym także w Polsce, niezależnie od klasycznego języka migowego, znaki migowe są wykorzystywane jako uzupełnienie mowy dźwiękowej lub arytkułowanej. Powstaje w ten sposób migana odmiana ojczystego języka fonicznego, zwana językiem miganym. Znaków migowych używa się szyku gramatycznym języka ojczystego, dodając fakultatywnie lub obowiązkowo końcówki fleksyjne za pomocą alfabetu palcowego. Język migany stosuje się zawsze z językiem mówionym – połączenie to tworzy tzw. system językowo – migowy. Tę sztucznie utworzoną odmianę języka, łączącą w sobie cechy języka migowego i języka narodowego, wykorzystuje się w nauczaniu dzieci niesłyszących, w tłumaczeniach telewizyjnych, a także w porozumiewaniu się z niesłyszącymi dwujęzycznymi, a więc z tymi, którzy mają dobrze opanowane struktury gramatyczne języka polskiego, a równocześne ilustrowanie wypowiedzi słownej znakami migowymi ułatwia im odczytywanie z ust.

Polski system językowo – migowy został opracowany jako jeden z pierwszych w Europie w latach 1964 – 65, a po raz pierwszy opublikowany pod nazwą „system migowo – językowy” w 1966r. Jego specyfiką jest równoczesna realizacja dwóch subkodów języka naturalnego – odmiany mówionej i miganej. Równoległy przekaz języka w obu formach ułatwia dwukanałową percepcję, której odbierane elementy wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają.

Na system językowo – migowy składają się:

  • język mówiony – w postaci głośnej i wyraźnej mowy (dopuszczalne jest stosowanie samej artykulacji tylko w przypadku bieżącego tłumaczenia na język migowy tekstu równocześnie mówionego przez inną osobę)
  • język migany – czyli migana odmiana języka narodowego, znaki migowe o tej samej treści co mowa i przekazywane równocześnie z nią
    elementy prozodyczne wypowiedzi (parajęzyk) – środki współuczestniczące w komunikacji językowej, tj. mimika, pantomimika, gesty wtrącone nie posiadające znaczenia konwencjonalnego a ułatwiające
  • zrozumienie tekstu, organizacja przestrzenna wypowiedzi w języku miganym oraz zachowania kinetyczne

Elementy prozodyczne odgrywają w wypowiedzi mówiono – miganej taką samą rolę, jaką w mowie odgrywają subtelności językowe osiągane za pomocą zmiennej intonacji i modulacji głosu, zmiennego tempa i akcentu oraz kinetycznych środków niewerbalnych. Ich odpowiednikiem w języku migowym jest mimika, pantomimika, zmienne tempo przekazu, świadome zniekształcanie znaków znaków konwencjonalnych nadające im bardziej złożony (często dwuznaczny) sens, gestykulacja naturalna, organizacja przestrzenna wypowiedzi oraz tzw. instrumentacja migowa (przekaz artystyczny).

Dla prawidłowego funkcjonowania systemu językowo – migowego bardzo istotne znaczenie ma synchronizacja mówionych i miganych elementów wypowiedzi. Występują przy tym istotne problemy wynikające z konieczności dokładnego zsynchronizowania w czasie obydwu form przekazu oraz z zachowania pełnej wierności tekstu odtwarzanego w języku miganym wobec częstych nieregularności odmian w języku polskim. Najłatwiej to uzyskać w przypadku nieodmiennych części mowy, tj. przysłówki, przyimki czy spójniki. Ponieważ występują one zawsze w tej samej formie gramatycznej – znak migowy oznacza tę właśnie formę i w praktyce podczas wymawiania danego wyrazu wystarczy wykonać odpowiadający mu znak ideograficzny.

System językowo – migowy posiada dwa warianty: pełny i użytkowy (uproszczony). Obydwa mają swoje wady i zalety. Ich wspólną cechą jest jednak całkowita zgodność z zasadami gramatycznymi języka polskiego oraz identyczność tekstów przekazywanych równolegle językiem miganym i mówionym.
Pełny wariant polega na równoległym przekazywaniu tego samego tekstu w j. Mówionym i miganym z dokładnością „co do litery”, a więc precyzyjne odwzorowanie w przekazie miganym tekstu polskiego razem z końcówkami fleksyjnymi. Jego podstawową zaletą jest dokładność i precyzja przekazu w j. Miganym, dokładność, która pozwala na kształtowanie prawidłowego myślenia językowego. Wadą tego wariantu jest stosunkowo wolne tempo przekazywania, wolniejsze o mniej więcej 30% od normalnego mówienia.

Wariant użytkowy polega na równoczesnym przekazywaniu tekstu mówionego i jego tłumaczenia na język migany za pomocą tylko znaków ideograficznych bez użycia końcówek. Oznacza to, że jednemu ideogramowi odpowiada właściwy wyraz we wszystkich swoich formach gramatycznych ( z wyjątkiem czasu przeszłego czasowników), a odpowiednią właściwą w danym przypadku formę gramatyczną odczytuje się z układu ust.

W codziennym porozumiewaniu się znacznie większe zastosowanie ma wariant użytkowy, od czasu do czasu wzbogacany końcówkami. Z pełną świadomością można tu dowolnie stosować lub pomijać końcówki fleksyjne, nawet w ramach jednego zdania, w zależności od stopnia znajomości systemu języka ojczystego przez odbiorców, a także rezerwy czasu na opóźnienia toru miganego w stosunku do mowy. Jest on zawsze tylko manualnym elementem równoległego przekazu wypowiedzi w języku fonicznym i ewentualne luki w odbiorze końcówek fleksyjnych w przekazie manualnym są uzupełniane równoległą mową, w której końcówki te występują zawsze. Wybór najbardziej odpowiedniego, w danej sytuacji wariantu pełnego, użytkowego lub pośredniego zawsze należeć będzie do osoby korzystającej z tego środka przekazu.

Shopping Cart