Interpretacja polega na umiejętności wydobycia ukrytego znaczenia – \”czytanie między wierszami\”, a więc:
- możliwości wyciągania wniosków, rozważań o przyczynach i skutkach,
- zastanawianie się nad tym co miało miejsce pomiędzy poszczególnymi wydarzeniami,
- przewidywanie, co nastąpi dalej,
- wyjaśnianie znaczenia wypowiedzi i przebiegu wydarzeń
- czynienie porównań, identyfikacji, zamierzeń autora.
Czytanie wyszukiwanie informacji i stosowanie ich w innym, nowym kontekście.
Umiejętność czytania w wymiarze krytyczno – twórczym obejmuje interpretację tekstu. Do tej kategorii rozumienia tekstu zaliczono umiejętność formułowania uogólnień, wnioskowania na podstawie informacji zawartych w tekście, oceniania oraz wiązania tego, co tekst zawiera w warstwie informacji bezpośrednich i w warstwie metaforycznej, z wiedzą osobistą. Czytanie to między innymi wchodzenie w interakcję z tekstem z uruchomieniem jednocześnie wielu procesów myślowych, które nigdy nie występują w izolacji. Jednym ze sposobów czytania na poziomie interpretacji tekstu jest wyjaśnianie jakiegoś działania, zjawiska czy wydarzenia. Zwykle sprowadza się ono do odpowiedzi na pytanie typu Dlaczego? i wymaga, oprócz interpretacji informacji zawartych w tekście z wiedzą
osobistą, przekształcania tej wiedzy, wnioskowania i sformułowania odpowiedzi. Pytania tego typu pojawiły się w badaniach trzecioklasistów w odniesieniu do tekstów literackich i popularnonaukowych. integracja i interpretacja, rozumiana jako umiejętność łączenia wybranych faktów, tak aby można było je zinterpretować, wnioskowanie na podstawie informacji zawartych w tekście, stawianie hipotez, radzenie sobie ze sprzecznością, niejednoznacznością i negacją, rozumienie metaforyczne tekstu. Uczniowie z klas młodszych mają niekiedy trudności w biegłym opanowaniu techniki czytania, a przez to nie w pełni wykorzystują piękno literatury. Ważne zadanie ma tutaj nauczyciel, który powinien zwracać uwagę nie tylko na treść utworu, ale na jego formę i interpretację.
Właściwa interpretacja treści utworu jest ważnym elementem czytania estetycznego. Umiejętne podkreślanie, czyli akcentowanie za pomocą środków głosowych zawartości obrazowej, myślowej i uczuciowej utworu to jest interpretacja. Obrazem świata, albo treścią przedstawieniową bywa nazwana treść obrazowa. Zawartością ideową utworu jest treść myślowa. Stosunek poety do przedstawionych zjawisk w poezji uczuciowej wyraża się w doborze słownictwa.
Osiąganie sprawności interpretacyjnej należy zacząć już od najmłodszych lat. Rola rodzica jest tu niezwykle istotna, czytanie dzieciom wpływa pozytywnie na rozwój koncentracji uwagi, gdyż konieczne jest skupienie się przez dłuższy czas na treści czytanego tekstu. Obraz telewizyjny, pełen ruchu, ciągłych zmian i silnych kolorów, wyzwala uwagę mimowolną, natomiast książka wymaga koncentracji nie na formie, a sensie słów. Poprzez czytanie ćwiczy się zatem skupianie uwagi w sposób zamierzony. Czytanie bajek to również czas na wspólne rozmowy i dyskusje na temat przeczytanych przygód czy bohaterów. Książka w sposób naturalny prowokuje dziecko do rozwijania wiedzy o otaczającym je świecie. Dziecko ma szansę rozwijać integrację emocjonalna poprzez identyfikowanie i nazywanie cech poszczególnych postaci albo wczuwanie się w ich położenie. Opowiadania pozwalają kształtować moralność szkraba, który ocenia, czy dany czyn był zły, czy dobry
W sposób obrazowy są pisane utwory literackie. Za pomocą słów malowane są obrazy literackie. Czytający i słuchający widzi je tak, jakby patrzył na pewien fragment otaczającej go rzeczywistości. Dlatego starajmy się czytać utwory barwnie, sugestywnie i plastycznie, gdyż wtedy pobudzą wyobraźnię słuchacza. Siłą, barwą, tempem, wysokością tonu należy posługiwać się w czytaniu obrazowym. Nieodzownym elementem jest też pauza. Wyraża ona spokój, ciszę, brak ruchu.
Siłą głosu wyrażamy takie zjawiska jak: hałas, nawoływanie, krzyki, szum wiatru, drzew. Ważna jest odpowiednia prędkość wypowiadania poszczególnych wyrazów, czyli tempo. Położenie w przestrzeni pewnych rzeczy lub zjawisk sugeruje nam wysokość głosu.
Na prawidłowe zinterpretowanie obrazowe treści utworu wpływają przedmioty, sytuacje i zjawiska przyrody. Dlatego podczas czytania i omawiania lektury należy umożliwić słuchaczom obrazowe przeżycie treści. Utwory będą w pełni zrozumiałe, gdy poprzedzimy je wycieczką, oglądaniem filmu, ilustracji, czy fotografii.
Każdy czytając jakieś utwory wyzwala pewne reakcje, które kojarzą mu się z jakimiś przeżyciami. Dlatego też recytator musi być wrażliwy na własne uczucia i nastroje, i umieć je w sposób umiejętny wyrazić. Aby we właściwy sposób interpretować dany utwór, należy wnikliwie przeanalizować nastroje i uczucia w nim zawarte. Należy jednak unikać przesady, obowiązuje tu też pewien umiar.
Opowiadanie- podstawową cechą tej metody, stosowaną w młodszych klasach szkoły podstawowej, jest jej czynne uczestnictwo tylko jednej osoby- nauczyciela lub ucznia. Jedna osoba przekazuje zespół informacji uczestnikom spotkania. Słuchacze tylko częściowo angażują swoje emocje, wyobraźnię i pamięć, natomiast niemal całkowicie w stan biernym znajdują się ich operacje myślowe. Słuchacz przyjmuje treść opowiadanie niemal na wiarę i tym przekazem wzbogacają swoja wiedzę. Tej metody nie eliminujemy z dydaktyki szczegółowej, ale i nie zachęcamy do jej nadużywania. Opowiadanie jest bardzo starą metodą nauczania i przekazywania wiedzy. Stosowano ja już w antycznej Grecji.
Pogadanka różni się od opowiadania tym, że w tej metodzie pojawia się już element dialogu, zachęta do wypowiadania się większej liczbie uczestników, a nawet może pojawiać się nieco dyskursu. W pogadance dopuszcza się do głosu więcej osób i od czasu do czasu stawia się pytania i kieruje do słuchaczy.
A pytania przynajmniej częściowo mobilizują wszystkich słuchaczy do wypowiedz, do wyrażania swojego sądu, do wypowiadania opinii. Pogadanka zatem w większym stopniu niż opowiadanie mobilizuje wyobraźnię, pamięć, emocję, wolę i procesy myślowe słuchaczy. Pogadankę możemy stosować w procesie nauczania, ale nie możemy jej nadużywać. Stosujemy ją także w młodszych klasach szkoły podstawowej. Zachęca ona uczniów do swobodnej wypowiedzi, ale nie stawia im trudniejszych wymagań.
Bibliografia:
- „Czytanie i pisanie – nowy język dziecka”, praca zbiorowa pod redakcją Anny Brzezińskiej, Warszawa 1987, WSiP.
- Malmquist E. – „Nauka czytania w szkole podstawowej”, Warszawa 1987, WSiP.