Ewaluacja jest zasadniczym działaniem w nowym modelu nadzoru pedagogicznego wprowadzonym rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego z 7 października 2009 roku. Termin ewaluacja pochodzi z łaciny, gdzie słowo evaleo znaczy „móc, zdołać” a evalesco – „wzmocnić się, nabrać siły, spotężnieć; móc, być zdolnym, zdołać, potrafić”. W ewaluacji chodzi zatem o gromadzenie, analizę i interpretację danych związanych z oceną efektywności działań edukacyjnych w celu osiągania coraz to większej sprawności działania, dążenia do zwiększania profesjonalizmu zawodowego.
Metody badawcze stosowane podczas ewaluacji to: analiza dokumentów, kwestionariusze, wywiad i obserwacja. Ewaluacja odbywa się w różnych etapach. Pierwszym etapem jest spotkanie organizacyjne, w którym uczestniczą nauczyciele, dyrekcja, przedstawiciele Samorządu Uczniowskiego oraz Rady Rodziców, organ prowadzący jak również wybrani partnerzy. Zostają ustalone cele i przebieg ewaluacji. Określa się zasady selekcji reprezentantów spośród nauczycieli, rodziców oraz uczniów, z którymi ma być przeprowadzony wywiad grupowy. Następuje omówienie metod planowanych badań oraz wskazanie klas, w których mają być przeprowadzane obserwacje zajęć. Wszystko po to, aby w jak najmniejszym zakłócać tryb pracy szkoły. Dyrektor zostaje poproszony o przygotowanie dokumentacji, która jego zdaniem będzie pomocna w zobrazowaniu działań szkoły w obszarach objętych ewaluacją.
Badania rozpoczyna seria pytań skierowanych do dyrektora, który udzielając odpowiedzi „ilustruje” je za pomocą materiałów istniejących w szkole. W dalszej kolejności następują wywiady grupowe nie tylko z nauczycielami, uczniami i rodzicami, ale również z innymi pracownikami, przedstawicielami samorządu lokalnego oraz z partnerami zewnętrznymi. Następnie, wizytatorzy dokonują obserwacji zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, analizy dokumentów; przeprowadzają obserwację szkoły przed i po lekcjach, wewnątrz i na zewnątrz a także podczas przerw.
Wizytatorzy czy „ewaluatorzy” pracują w zespole powołanym przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny.
Obowiązkiem wizytatora jest prowadzenie twórczego dialogu – uzgadnianie wszelkich poczynań z dyrekcją, pracownikami, rodzicami uczniami oraz analizowanie opinii na temat swojej pracy. Wyciągnięte wnioski służyć mają modyfikowaniu modelu, wymagań oraz metod nadzoru.
Uzyskane wyniki ukazują poziom spełniania przez szkołę poszczególnych wymagań i są określane według następującej klasyfikacji:
- poziom A – bardzo wysoki,
- poziom B – wysoki,
- poziom C – średni,
- poziom D – podstawowy, czyli taki, który powinien się znaleźć w każdej szkole,
- poziom E – niski, sygnalizujący, że szkoła powinna zostać poddana programowi naprawczemu.
Bibliografia:
- J. Pielachowski, Organizacja, kierowanie i nadzór pedagogiczny w szkole, Poznań 2009.
- H. Mizerek, Efektywna autoewaluacja w szkole – jak ją sensownie zaprojektować i przeprowadzić, [w:] „Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji” 2012, praca zb. pod red. G. Mazurkiewicza
- M. Ligenza, Ewaluacja, jako jedna z form nadzoru pedagogicznego, „Biuletyn Oświatowy” 2010,
- J. Godlewska, Poewaluacyjne refleksje dyrektora szkoły, ”Kwartalnik Edukacyjny” 2010, nr 2