W chwili narodzin najsłabiej rozwiniętym zmysłem jest zmysł wzroku. Jest to jeden z najważniejszych zmysłów i najbardziej wyspecjalizowany.
W pierwszych sześciu miesiącach życia doskonali się ostrość wzroku , przy pełnej ruchliwości gałek ocznych. Między 6 a 8 miesiącem życia niemowlę zaczyna dostrzegać otoczenie podobnie jak dorosły , co jest bardzo ważne podczas rozwoju ruchowego, percepcji wzrokowej , koordynacji wzrokowo-ruchowej , kontroli ułożenia ciała i orientacji przestrzennej.
Bardzo ważna w przyswajaniu wiedzy jest percepcja wzrokowa , czyli zdolność do rozpoznawania i rozróżniania oraz interpretowania bodźców wzrokowych. Najintensywniej percepcja wzrokowa rozwija się od 3 do 6 roku życia . Wiele czynników może wpływać na opóźnienie tego etapu , co może mieć wpływ na opanowanie umiejętności szkolnych.
Percepcja wzrokowa ma znaczenie w poszczególnych aspektach:
-
spostrzeganie figury i tła ,
-
stałość spostrzegania w zakresie kształtu , położenia i wielkości ,
-
spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni,
-
spostrzeganie stosunków przestrzennych,
-
koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Koordynacja wzrokowo-ruchowa ma wpływ na poziom ogólnej koordynacji ruchowej oraz precyzji ruchów rąk , sprawności ruchowej , sprawności grafomotorycznej oraz wykonywania czynności codziennych.
Podczas kolejnych etapów rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej dziecko : kieruje wzrok na przedmiot, sięga po niego, kształtuje chwyt, prowadzi przedmiot do ust, chwyta przedmiot i manipuluje nim, chwyta i manipuluje jednym przedmiotem oraz dwoma przedmiotami jednocześnie, następnie rozwijają się ruchy od niezręcznych do skoordynowanych oraz naśladowanie czynności życia codziennego.
Zaburzenia percepcji wzrokowej mogą być spowodowane :
-
wadami wzroku , które może powodować nieprawidłowa budowa gałki ocznej lub nerwu wzrokowego,
-
zaburzeniami spostrzegania.
W procesie opanowania umiejętności pisania ważne są następujące funkcje wzroku:
-
ruchy gałek ocznych – podczas pisania i czytania człowiek rozpoznaje literę, sylabę, wyraz lub grupę wyrazów , przenosi wzrok z lewej do prawej do końca wiersza , a następnie przechodzi z prawej strony wiersza na lewą stronę na początek wiersza;
-
widzenie obuoczne i przestrzenne – od widzenia obuocznego i stopnia rozwoju jego funkcji zależy opanowanie techniki czytania, precyzyjne ruchy rąk ;
-
konwergencja- jest to zbieżny, symetryczny ruch oczu w kierunku nosa , dzięki któremu widzimy ostry obraz;
-
akomodacja – zdolność układu optycznego do ostrego widzenia z różnych odległości ;
-
fiksacja -nakierowanie środkowych części siatkówek na oglądany przedmiot;
-
pole widzenia – to obszar widziany w punkcie fiksacji oka. Pole widzenia składa się z części centralnej widzianej ostro i obwodowej – widzianej niewyraźnie.
Mariola Skalik-Robak
Literatura:
Smart Hand Model – Diagnoza i terapia ręki u dzieci – Klaudia Piotrowicz-Madej , Agnieszka Żychowicz