Proces rozwoju ruchowego u dzieci jest bardzo ważną kwestią. Prawidłowy rozwój ruchowy pozwala dzieciom prawidłowo funkcjonować tak na obszarze szkoły jak i domu. Niestety w żmudnym procesie rozwoju ruchowego u dzieci często występują różnego rodzaju zaburzenia. Zdarza się tak ponieważ ośrodkowy układ nerwowy jest uszkodzony a czasami jest konsekwencją wyraźnych schorzeń dziecka.
Niezręczność ruchowa ciała to parcjalne opóźnienie rozwoju ruchowego, które obserwować możemy pod postacią braku precyzji ruchów, wzmożonym napięciem mięśniowym oraz współruchami a co za tym idzie obniżenie percepcji i szybkości ruchów docelowych. W warunkach szkolnych u dzieci z zaburzeniami funkcji ruchowych można zaobserwować nieprawidłowo pisane litery i znaki. Zdarza się, że litery są zbyt małe lub zbyt duże, nierówne, bardzo często nie mieszczą się w liniaturze. Jeżeli zdarza się, że dziecko jest bardzo zaburzone może mieć trudności w narysowaniu figur kwadratu, rombu, laseczki czy kółka.
Nie sposób pisać o zaburzeniach funkcji ruchowych nie wspominając o tak ważnym elemencie jak prawidłowy przebieg procesu lateralizacji. Istota tego procesu polega na ustalaniu się funkcjonalnej dominacji w obrębie parzyście występujących narządów ruchu. Przeprowadzane badania wskazują, że większość populacji zdominowana jest prawostronnie czyli mają sprawniejsze prawe ucho, oko, nogę i rękę. Jest to korzystne w procesie rozwoju. Zdarza się jednak również tak, że osoby mają niejednorodną lateralizację (tzw. skrzyżowaną). Nie jest to korzystna sytuacja dla dziecka.
Szczególnie trudną i negatywną w związku z nauką jest skrzyżowanie lateralizacji w zakresie oka i ręki. Zaburzenia lateralizacji, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z połączeniem jej z innymi rodzajami zaburzeń, mogą być i bywają przyczynami niepowodzeń szkolnych. W pisaniu i czytaniu występują oznaki zaburzeń orientacji kierunkowej, jak mylenie liter o podobnym kształcie a innym ułożeniu w przestrzeni, zdarza się także odwracanie kształtu cyfr i liter. Zjawisko to nosi nazwę inwersji statycznej (występowanie jej zauważyć można głównie przy pisaniu). Podczas trwania procesu nauki obserwujemy również przestawianie kolejności liter oraz cyfr ( kos-sok, 32-23) i jest to tak zwana inwersja dynamiczna lub „czeski błąd”.
Kolejnym problemem obserwowanym u dzieci jest zmiana kolejności liter w dwuznakach (cz-zc). Połączenie obu zjawisk (inwersji statycznej i dynamicznej) powoduje w niektórych szczególnych przypadkach tzw. „lustrzane pismo”, które polega na odwróceniu zarówno kształtu, kolejności, jak i kierunku kreślenia liter (od strony prawej do lewej). Podczas oglądania zeszytów dziecka zauważamy niezliczoną liczbę skreśleń i poprawek a cały charakter pisma jest jakby chaotyczny. Takim trudnościom towarzyszy obniżony poziom graficzny pisma. Jeśli nawet zdarza się tak, że sprawność manualna jest w normie, to koncentracja na prawidłowość zapisu nie pozwala dziecku skupić się na estetyce pisania. Tego typu trudności występują czasami w wieku przedszkolnym lub wraz z początkiem nauki pisania u dzieci z niewielkimi opóźnieniami w rozwoju, ustępują jednak szybko pod wpływem oddziaływań pedagogicznych. Jeżeli jednak utrzymują się przez dłuższy czas pomimo terapii, należy traktować je jako patologię. Lateralizacja lewostronna jednorodna jest nieco korzystniejsza przy uczeniu się czytania i pisania, ale nastręcza trudności natury technicznej, związanej z koniecznością pisania lewą ręką od strony lewej do prawej. Dla dziecka jest to najczęściej pozycja męcząca i niewygodna, zwłaszcza, że większość leworęcznych dzieci ma rękę ułożoną w sposób nieprawidłowy – ręka zazwyczaj jest wygięta w nadgarstku. Zadaniem rodzica oraz nauczyciela jest stałe pilnowanie prawidłowego ułożenia ręki podczas malowania, pisania, rysowania. Ważną rzeczą jest również to, aby dziecko siedziało w ławce po lewej stronie swojego praworęcznego sąsiada.
Życie dziecka leworęcznego nie jest łatwe. Każdego dnia narażone jest na brak akceptacji ze względu na to że jest inne niż reszta dzieci w grupie. Ważne jest aby nie pozwolić na to, żeby dziecko czuło się gorsze a już na pewno nie wolno przestawiać dziecka na inną rękę.
Bibliografia:
- Spionek H. „Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych”,
- Werning R. „Pedagogika trudności w uczeniu się”.